تولید پینه و باززایی گیاه کامل در سه توده بومی زیره سبز ایرانی

زیره سبز با نام علمی cuminum cyminum، گیاهی یکساله از خانواده چتریان است که در ایران به­صورت توده­های بومی کشت می­شود. این گیاه یکی از قدیمی­ترین گیاهان دارویی و با ارزش اقتصادی بالا می­باشد. در این پژوهش از سه توده زیره سبز تهیه شده از استان­های خراسان، کرمان و فارس استفاده گردید. ریز نمونه­ها که شامل قطعاتی از کوتیلدون و هیپوکتیل حاصل از بذور جوانه زده بودند، در محیط کشت گامبورگ با ترکیبات هورمونی مختلف کشت شدند. آزمایش به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی پیاده گردید. فاکتورهای مورد استفاده شامل هورمون naa با سه غلظت 2/0، 4/0 و 6/0 میلی­گرم در لیتر، iaa با دو غلظت 2/0 و 4/0 میلی­گرم در لیتر و bap با غلظت صفر و 1/0 میلی­گرم در لیتر و سه توده بومی زیره بودند. نتایج آزمایش نشان داد که هر سه توده تولید پینه­های فشرده، سخت و به رنگ سفید مایل به سبز نمودند. با واکشت پینه­ها به محیط تازه مراحل تولید جنین­های رویشی از قبیل کروی، قلبی، نیزه­ای و لپه­ای شکل مشاهده شد. سپس جنین­ها تولید نوساقه نمودند. نو ساقه­های طویل شده به طول یک تا دو سانتی متر پس از بریده شدن از روی پینه به محیط ریشه­زایی ms  همراه با 2/0 میلی­گرم در لیتر iaa  منتقل و همه آن­ها ریشه­دار شدند. گیاهچه­های ریشه­دار شده نهایتا به گلدان­های حاوی خاک شنی و خاک برگ استریل به نسبت 1:1 انتقال داده شدند.  پس از 20 تا30 روز گیاهچه­ها تولید گل نمودند. هیچ­گونه گیاه فاقد کلروفیل  مشاهده نشد و همه گیاهان از نظر ظاهری سالم بودند. در این پژوهش توده خراسان با ترکیب هورمونی 4/0 میلی­گرم در لیتر iaa + 2/0 میلی­گرم در لیتر naa + 1/0 میلی­گرم در لیتر bap بیشترین پینه زایی و باززایی را نشان داد.